เราคุยกับลูก...หรือแค่บ่น ? ถ้าอยากให้ลูกเปิดใจกลับมาเล่าเรื่องสำคัญ เริ่มได้ที่ “การฟัง” และ “คำถามที่เปิดพื้นที่ให้ลูกพูด”

เมื่อถามว่า “คุยกับลูกครั้งล่าสุดเมื่อไหร่ ?” คุณพ่อคุณแม่หลาย ๆ ท่านอาจตอบทันทีว่า “เมื่อเช้านี้เอง ก่อนส่งเขาไปโรงเรียน” แต่ถ้าถามต่อว่า “แล้วเราคุยกับลูกเรื่องอะไร ?” คำตอบส่วนใหญ่กลับเป็นเรื่อง “ปลุกให้เขาตื่นและลงมากินข้าว” “เตือนไม่ให้ลืมของ” หรือ “การบ้านที่ต้องส่งครู” ซึ่งเมื่อฟังแล้ว...เริ่มคลับคล้ายคลับคลาจะเป็น การบ่น มากกว่าการ พูดคุย

“การพูดคุย” กับ “การบ่น” ต่างกันอย่างไร ?

• การพูดคุย คือการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นที่ทั้งสองฝ่ายสนใจร่วมกัน มีการโต้ตอบ รับฟัง และเข้าใจซึ่งกันและกัน
• การบ่น คือการระบายความคับข้องใจผ่านคำพูดอยู่ฝ่ายเดียว โดยอีกฝ่ายได้แต่รับฟัง

คุณพ่อคุณแม่หลายท่านอาจเริ่มแยกแยะได้แล้วว่า "ที่ผ่านมา เราคุยกับลูก" หรือแค่ "บ่นลูก" กันแน่ และถ้ารู้สึกว่ายังไม่ค่อยได้พูดคุยกับลูกจริง ๆ เราขอชวนเริ่มต้นที่ "การฟัง"

เริ่มต้นสร้างบทสนทนากับลูกได้อย่างไร ?

1. เริ่มจาก “การฟัง” ก่อนพูด อย่าด่วนพูดในสิ่งที่เราคิดทันที เพราะอาจทำให้ลูกหยุดพูดในสิ่งที่เขาอยากเล่า
2. ทำความรู้จักลูกในปัจจุบัน ลูกเติบโตและเปลี่ยนแปลงทุกวัน ลองเปิดใจทำความรู้จักเขาใหม่อีกครั้ง
3. สร้างบรรยากาศอบอุ่นและปลอดภัย อาหารอร่อย + รอยยิ้มของพ่อแม่ = บทสนทนาดี ๆ ที่เกิดขึ้นได้เอง
4. ใช้คำถามปลายเปิด อย่าถามแค่ “ใช่หรือไม่” แต่ถามแบบที่ชวนให้เขาเล่า

ตัวอย่างคำถามที่ชวนคุยกับลูก

• เด็กปฐมวัย

วันนี้ทำอะไรสนุก ๆ มาบ้าง ?

ช่วงนี้ลูกชอบทำอะไร ?

ลูกกับเพื่อนเล่นอะไรกันที่โรงเรียน ?

ถ้าเย็นนี้ทำการบ้านเสร็จ เราทำอะไรกันดี ?

• เด็กวัยรุ่น

วันนี้เป็นอย่างไรบ้าง ?

ช่วงนี้ลูกสนใจเรื่องอะไรอยู่เหรอ ?

มีอะไรที่ลูกกังวลใจไหม ?

มีอะไรให้พ่อกับแม่ช่วยได้บ้างไหม ?

อย่าเริ่มต้นบทสนทนาด้วยคำบ่นหรือการสอนทันที เพราะไม่มีลูกคนไหนอยากเปิดใจให้กับคนที่เริ่มต้นด้วยการตำหนิ แม้เราจะไม่เห็นด้วยกับสิ่งที่เขาพูด ก็ขอให้ฟังให้จบก่อน เพราะ เมื่อเขาพูดจบ... เรายังมีโอกาสพูดเสมอ

ทำไม “การพูดคุยกับลูก” จึงสำคัญ ? เพราะ “ความเชื่อใจ” “ความไว้ใจ” และ “ความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น” เกิดขึ้นได้จาก การพูดคุยและการรับฟัง ลูกจะเรียนรู้ว่า พ่อแม่คือ “คนที่เขาคุยได้” และเป็นที่พึ่งพิงในยามที่เขามีปัญหาในชีวิต

ไม่มีลูกคนไหนอยากเล่าความผิดพลาดให้คนที่ “บ่นเขาตลอด” ฟัง แต่ถ้าเขายอมเล่า นั่นหมายความว่า...เขากำลัง “เชื่อใจ” และหวังว่าเราจะช่วยเขาได้ พ่อแม่มีสิทธิ์โกรธ แต่ขอได้โปรด “อย่าซ้ำเติมเขาด้วยคำพูดที่รุนแรง”

พ่อแม่คือพื้นที่ปลอดภัยของลูก ถ้าเขารู้ว่าพ่อแม่จะ “รับฟัง” และ “ไม่ตัดสิน” ครั้งหน้า...เขาจะกล้า “กลับมาหาเรา” เสมอ แม้ในวันที่เขาไม่เหลือใคร

สุดท้ายหากเราพูดคุยและรับฟังลูกเรื่อยมาตั้งแต่ในวันที่เขายังเป็นเด็ก ลูกจะเติบโตขึ้นมาและกล้าที่จะนำเรื่องสำคัญหรือปัญหาในชีวิตของเขามาปรึกษาเรา ดังนั้นในวันที่เรายังมีโอกาส “ขอให้พูดคุยกับลูกและรับฟังในสิ่งที่เขาพูด แม้ว่าจะเป็นเรื่องนั้นจะเป็นเรื่องเล็กหรือเรื่องใหญ่ก็ตาม”

✱ ติดตามข่าวสารและกิจกรรม Thai PBS Kids ได้ทาง Website | Facebook | Youtube | LINE Official ✱